Батыс Қазақстан облысының ландшафтарындағы бүліну деңгейлігін ГАЖ бағдарламасында анықтау

Abstract

Қазақстанның көптеген жайылымдық ресурстары бар, ол өз тарапынан тиімді басқару мен реттеуді қажет етеді. Құрғақшылық, климаттың өзгеруі, өсімдіктердің деградациясы және жайылымдық ресурстардың сапасының төмендеуі көптеген тапшылықтарды тудырды. Жерді қашықтықтан зондтау (ЖҚЗ) ақпараттарын пайдалану жайылымдағы өсімдіктердің динамикалық және кеңістіктік жақтары туралы маңызды мәлімет алуға мүмкіндік береді. Жайылымдағы жерлерді баға беру үшін ЖҚЗ мәліметтерінің әдістемелік негізінде өткізілген зерттеулердің басын құрады. Ғарыштық мониторинг мәліметтері бойынша жайылымдағы жерлердің сапасын, жағдайын бағалаудың әртүрлі және үнемі жаңаланып отыратын нәтижелері елдің жайылымдағы ресурстарын пайдаланудың өнімділігін, тиімді тұстарын арттырып отырады. Бүгінгі күні орман – аграрлық ландшафттар мен оларда болып жатқан процестер туралы тұтас түсінік тек картографиялық бейнені бере алады, ал оны алу үшін қазіргі заманғы географиялық ақпараттық жүйелерге (бұдан әрі-ГАЖ) жүгіну, егер ақпаратты өңдеу мен берудің жеделдігі шартын сақтау қажет болса, компьютерлік технологиясыз жасай алмайтын кезде біздің заманымыздың міндетті талабына айналады. ГАЖ кеңістіктік деректерді жинауды, сақтауды, өңдеуді, картаға түсіруді және таратуды қамтамасыз ететін ақпараттық жүйені білдіреді. Аталған ГАЖ функциялары камералдық жағдайларда барлық дерлік бақылау функцияларын (ақпаратты жинау, беру, өңдеу, талдау, сақтау және құжаттау) орындауға мүмкіндік береді, осылайша далалық зерттеулерге кететін уақыт пен шығындарды азайтады. Геоақпараттық технологиялар бүліну дейгейліктерін ландшафттық жоспарлауда ақпаратты өңдеу мен берудің бағдарламалық-техникалық құралдарын қолдану әдістері мен әдістерін кеңінен қолдануды, яғни геоақпараттық жүйелердің функционалдық мүмкіндіктерін іске асыруды қамтамасыз етеді. Ландшафттың бүліну деңгейлігі - ландшафт құрылымын толығымен бұзатын қайтымсыз өзгерістердің нәтижесі және ландшафттың ресурстарды және ортаны қалпына келтіру функцияларын орындау қабілетін жоғалтуымен көрінеді. Экологиялық тепе- теңдіктің бұзылуы табиғи және антропогендік себептерден туындауы мүмкін. Алайда, қазіргі жағдайда ландшафттың бүліну деңгейлігі көбінесе адамның бақыланбайтын әрекетінің нәтижесінде пайда болады.