Айналмалы пайдалану кезінде жайылымдардың топырақ жамылғысын зерттеу

Abstract

Мониторинг үшін жайылымдардың топырақ кӛрсеткіштерінің маңызы зор, ӛйткені ӛнімділіктің тӛмендеуі жайылым жерлерінің тұрақтылығына қауіп тӛндіруі мүмкін. Бұл зерттеудің мақсаты Батыс Қазақстанның шӛлейтті аймағында әртүрлі тәсілдермен пайдаланылған жайылымдардың топырақ жамылғысының жай-күйін бағалау болды. Біз ауыл шаруашылық малдарының ауыспалы және қарқынды жайылымы олардың топырағына қалай әсер ететінін зерттедік. Қазақстанның батысындағы "Мирас" фермасында әртүрлі мал жайылымдарында топырақ жамылғысына режимдік бақылау жүргізілді. Нәтижелер реттелмеген қарқынды мал жаюдан кейін жайылым топырағының кӛрсеткіштерінде айтарлықтай ӛзгеріс бар екенін кӛрсетті, бұл деградация процестерін кӛрсетуі мүмкін. Неғұрлым қарқынды мал жайылымы ең қолайсызы болып танылды, ол гумус мӛлшері мен қорының, топырақтағы жылжымалы фосфор мӛлшерінің азаюына және жайылымдардың тығыз топырақ жамылғысын қалыптастыруға ықпал етті. Зерттеу нәтижелері кӛрсеткендей, Қазақстанның батысында жайылымның ротациялық тәсілдері тиімді болып табылады, ӛйткені реттелмелі мал жаю пайдаланылатын учаскелерде топырақ кӛрсеткіштері жүйесіз мал жаюмен салыстырғанда едәуір жоғары болды. Жайылымның сапасын және қажетті басқаруды бағалау үшін мал жаюға байланысты топырақ кӛрсеткіштерінің ӛзгерістерін білу маңызды. Мал жаюдың тиісті түрде және тиімді жүргізілмеуі жайылымдардың тұрақты нашарлауына әкелуі мүмкін. Ӛңірдің жайылымдарының биологиялық ресурстары мен биотүрлілігін сақтау мақсатында реттелмелі мал жаюды пайдалану және жайылымдарда ауыл шаруашылығы малын шамадан тыс қарқынды жаюға мүлдем жол бермеу ұсынылады Pasture soil indicators are important for monitoring, as a decrease in productivity can threaten the stability of pasture lands. The purpose of this study was to assess the state of the soil cover of pastures with different uses in the semi-desert zone of Western Kazakhstan. We studied how rotational and intensive grazing of farm animals affects the functioning, as well as the soil potential of pastures. Routine observations of the soil cover were carried out on pastures with different grazing methods at the Miras farm in Western Kazakhstan. The results showed that after unregulated intensive grazing, there was a significant change in the soil parameters of pastures, which may indicate possible degradation processes. More intensive pasture grazing turned outto be the most unfavorable, contributing to a decrease in the content and stock of humus, the content of mobile phosphorus in the soil and the formation of a denser soil cover of pastures. As the research results showed, in Western Kazakhstan, rotationalgrazing methods were the most effective, since in areas using regulated grazing, soil indicators were significantly higher compared to unsystematic grazing. Knowledge of changes in soil indicators depending on grazing is important for assessing the quality of pastures and the required management. The lack of proper and efficient grazing can lead to irreversible deterioration of pasture conditions. And, in order to preserve the biological resources and biodiversity of the pastures of the region, it is strongly recommended to use regulated grazing and categorically exclude excessive intensive grazing of farm animals on pastures.